Wadium jest formą zabezpieczenia zamawiającego w przetarg, który uzyskując oferty od wykonawców chce mieć pewność ich gotowości do realizacji zamówienia w razie przedstawienia najlepszej propozycji.
Prawo zamówień publicznych oraz Kodeks cywilny określają dokładnie definicję wadium oraz formy, jakie może przybierać taki rodzaj zabezpieczenia przetargu. Jedną z dostępnych form jest tzw. gwarancja wadialna, udzielana przez bank lub instytucję ubezpieczeniową. Jak funkcjonuje taki wariant wadium i jakie są zasady jego złożenia?
Czym jest gwarancja wadialna?
Gwarancja wadialna, często nazywana także gwarancją przetargową lub gwarancją ubezpieczeniową jest jedną z niepieniężnych form wadium składanego przez wykonawcę uczestniczącego w przetargu zamiast tradycyjnego wadium pieniężnego. Zgodnie z prawem wykonawca ma dowolność w wyborze formy wadium, o ile ta jest zgodna z formami uznanymi w ustawie Prawo zamówień publicznych. Jej założeniem jest udzielenie przez ubezpieczyciela gwarancji na wypłatę kwoty określonej w wadium w sytuacji, gdy ubezpieczony oferent (wykonawca) nie wywiąże się z umowy przetargowej i zawartych w niej zobowiązań.
Gwarancja wadialna nie jest tożsama z poręczeniem bankowym, stanowiącym w istocie inną formę wadium stosowanego w zamówieniach publicznych. W przypadku gwarancji bankowych, ze względu na charakter instytucji, ich przyznawanie podlega dodatkowym przepisom prawa bankowego, natomiast gwarancje wadialne udzielane przez instytucje inne niż banki podlegają jedynie przepisom ogólnym odnoszącym się do wadium.
W jaki sposób funkcjonuje gwarancja wadialna?
Gwarancje wadialne mogą być udzielane przez towarzystwa ubezpieczeniowe oraz banki, pozwalając oferentom na uniknięcie konieczności blokowania środków finansowych na poczet wadium w przetargu. Dla firm, które uczestniczą w kilku przetargach jednocześnie, możliwość złożenia wadium w formie innej niż pieniężna jest rozwiązaniem korzystnym, choć nie zawsze dostępnym. Ubezpieczyciel decydujący się na udzielenie gwarancji wadialnej musi mieć pewność, że oferent za którego poświadcza firma będzie płacił ustalone składki za udzielenie gwarancji oraz jest w na tyle dobrej sytuacji finansowej, by ryzyko konieczności wypłacenia wadium z budżetu gwarancyjnego było jak najniższe. Poziom zabezpieczeń stosowany w przypadku gwarancji wadialnych jest równy temu, jaki stosują banki udzielające gwarancji oraz poświadczeń bankowych w ramach wadium.
Zasady wnoszenia wadium do przetargu
Polskie prawo przewiduje możliwość wniesienia wadium w dowolnej formie przewidzianej prawnie oraz możliwość wykorzystania wadium łączonego, o ile łączna wartość wszystkich nie będzie niższa od wadium przewidzianego w umowie przetargowej. Zamawiający ma możliwość ustalenia wysokości wadium, którego wniesienie będzie wymogiem przystąpienia z ofertą do przetargu, ale nie ma wpływu na formę wybraną przez oferentów. Sama instytucja wadium istnieje jednak po to, by to zamawiający był w procesie przetargu całkowicie zabezpieczony przed pojawieniem się nierzetelnych ofert od niewypłacalnych firm. W związku z powyższym, choć wadium jest obligatoryjne jedynie w przypadkach przekroczenia określonego progu unijnego, w rzeczywistości wymagane jest przez zamawiających w znacznej części organizowanych przetargów.
Zasady wnoszenia gwarancji przetargowej jako wadium zostały określone w przepisach Prawa zamówień publicznych i określają jasno, że gwarancja taka może zastąpić wadium pieniężne pod warunkiem, że ubezpieczyciel lub bank udzielający gwarancji zgodzi się poręczyć za oferenta. Z perspektywy jednostki ogłaszającej przetarg, gwarancja wadialna jest wystarczającym zabezpieczeniem na wypadek nie wywiązania się z umowy przetargowej przez oferenta, natomiast dla oferentów możliwość złożenia wadium niepieniężnego często wiąże się ze znacznie większą stabilnością finansową firmy w trakcie uczestniczenia w przetargach, bez konieczności oczekiwania na ich zakończenie w celu odzyskania włożonych w wadium środków finansowych.
