Podwójna diagnoza odnosi się do sytuacji, w której u pacjenta wykrywane są dwa schorzenia o podłożu psychicznym. Może to dotyczyć często sytuacji, w której np. uzależniony od alkoholu może cierpieć jednocześnie na schizofrenię lub zaburzenia odżywiania. Taki pacjent wymaga nieco innego podejścia niż w przypadku osób zmagających się jedynie z uzależnieniem lub jedynie z chorobą psychiczną.

Czym jest podwójna diagnoza?

Najczęściej o podwójnej diagnozy możemy mówić wtedy, kiedy obok jednego schorzenia równolegle rozwija się drugie, lub kiedy to drugie schorzenie jest bezpośrednim skutkiem tego pierwszego. Najczęściej o tego typu powiązaniach mówi się w przypadku występowania w tym samym czasie uzależnień i zaburzeń psychicznych, jednak można też postawić podwójną diagnozę w przypadku chorób o charakterze fizycznym.

W świecie psychologii wyróżnić można co najmniej cztery koncepcje związane z przyczynami występowania podwójnej diagnozy:

• uzależnienie od substancji psychoaktywnych, prowadzące do zaburzeń psychicznych,
• występujące zaburzenie psychiczne, popychające chorego do sięgnięcia po używki pogłębiające zaburzenia,
• wystąpienie zaburzeń psychicznych i sięganie po używki na skutek przeżytej traumy,
• jednoczesne zaburzenia psychiczne i zaburzenia będące skutkiem stosowania używek.

Kiedy można mówić o podwójnej diagnozie?

Jedną z częstych sytuacji, kiedy można mówić o podwójnej diagnozie, jest zagłuszanie skutków choroby psychicznej poprzez używki. Jest to próba samodzielnego “wyleczenia się” z choroby, niestety jednak, osoby cierpiące na dany problem nie zdają sobie sprawy z tego, że jest to droga donikąd. Jedynym skutkiem zagłuszania choroby używkami jest chwilowa poprawa samopoczucia, chociaż ma ona niestety swoją cenę w postaci dodatkowego pogorszenia symptomów choroby, a nawet wystąpienia kolejnych schorzeń.

O ryzyku podwójnego zdiagnozowania pacjenta można mówić m.in. w sytuacji, gdy chory izoluje się od ludzi, w nagły sposób zmienia swoje zachowanie, ma problemy z koncentracją, a do tego pojawiają się u niego myśli samobójcze.

Na czym polega trudność w leczeniu pacjentów z podwójną diagnozą?

Jest to sytuacja mocno utrudniona, jako że często trudno jest ustalić m.in. to, od której choroby zaczął się cały problem. Kombinacja obu schorzeń w każdym przypadku może objawiać się nieco inaczej, dodatkowo wzajemnie się przeplatając. Co więcej, jeśli uzależniony jest już w zaawansowanej fazie nałogu, wówczas mogą pojawiać się objawy typowe dla zaburzeń psychicznych, takich jak depresja lub nerwica.

Jak wygląda leczenie pacjentów z podwójną diagnozą?

Podobnie jak w leczeniu klasycznego uzależnienia, w przypadku pacjentów z podwójną diagnozą duże znaczenie będzie miało połączenie odpowiednich leków z psychoterapią. Podawane środki farmakologiczne różnią się w zależności od rodzaju zaburzenia psychicznego, przy czym wypracowano w medycynie pewne standardy związane z leczeniem farmakologicznym osób z podwójną diagnozą.

I tak na przykład, zaburzenia psychotyczne mogą wymagać przyjmowania neuroleptyków, zaburzenia afektywne będą leczone lamotryginą, karbamazepiną, czy też środkami określanymi jako stabilizatory nastroju. Postawienie podwójnej diagnozy jest zabiegiem wymagającym ogromnej wiedzy, jako że specyfika pracy z tego typu pacjentem jest nieco inna. Chodzi tutaj m.in. o sformułowanie celów, jakie chory będzie rzeczywiście w stanie osiągnąć w trakcie leczenia.

Terapia podwójnej diagnozy w woj. dolnośląskim – kiedy jest ona niezbędna?

Tak jak już wspomnieliśmy, terapia podwójnej diagnozy w woj. dolnośląskim wymaga większego zaangażowania nie tylko ze strony pacjenta, lecz również terapeuty, z zakresu ustalania możliwych do osiągnięcia celów i udzielania konsekwentnej pomocy w dążeniu do nich. Prowadzi to do sytuacji, w której pacjenci nie są w stanie kontynuować leczenia w klasycznych placówkach leczenia uzależnień, dlatego też tak ważne jest sprawdzanie w takiej sytuacji dokładnej oferty, by znaleźć miejsce, w którym chory znajdzie pełną pomoc, jakiej potrzebuje.