Podstawą prawną zadośćuczynienia jest artykuł 24 ustawy kodeks cywilny z dnia 23 kwietnia 1964 roku.
Zgodnie z nim:
„każdy, kogo dobro osobiste zostało zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia poszkodowany może żądać, by osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, a także by złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Poszkodowany może ponadto żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny”.
Warto wyjaśnić, że pod pojęciem dobra osobistego, które pojawiło się w cytowanym artykule kodeksu cywilnego, znajdują się takie elementy, jak:
- zdrowie,
- wolność,
- cześć,
- swoboda sumienia,
- nazwisko lub pseudonim,
- wizerunek,
- tajemnica korespondencji,
- nietykalność mieszkania,
- twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorską.
Zadośćuczynienie jest więc świadczeniem należnym poszkodowanemu, który doznał szkody niemajątkowej, przybierającym formę jednorazowej wypłaty sumy pieniężnej. Posiada zindywidualizowany charakter, a jego wysokość jest zależna od okoliczności istotnych dla sprawy.
Czym jest odszkodowanie?
Podstawę prawną dla wypłaty odszkodowania stanowią artykuł 415 ustawy kodeks cywilny z dnia 23 kwietnia 1964 roku:
„kto z winy swojej wyrządził drugiemu szkodę, zobowiązany jest do jej naprawienia”,
a także artykuł 351 cytowanej ustawy, który reguluje zakres naprawienia szkody:
„zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła (…) naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono”.
Z zapisów kodeksu cywilnego wynika, iż odszkodowanie jest świadczeniem należnym osobie, w stosunku do której doszło do naruszenia jej chronionego prawem dobra lub interesu. Pełni ono funkcję kompensacyjną, jego rolą jest więc przywrócenie poprzedniego stanu rzeczy lub wyrównanie majątku poszkodowanego, który zubożał na skutek zdarzenia, poprzez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej odpowiadającej wysokości poniesionej szkody. Poszkodowany może dochodzić odszkodowania od:
- sprawcy, który wyrządził mu szkodę,
- podmiotu odpowiedzialnego z mocy prawa za naprawienie wyrządzonej szkody,
- podmiotu odpowiedzialnego za naprawienie szkody na podstawie łączącej strony umowy.
Kiedy przyznawane jest zadośćuczynienie?
Zadośćuczynienie obejmuje wszystkie cierpienia, zarówno fizyczne, jak i psychiczne, których poszkodowany już doznał, lub których zapewne dozna w przyszłości. Ma ono charakter całościowy i stanowi rekompensatę pieniężną za całą krzywdę doznaną przez poszkodowanego. Zdaniem Sądu Najwyższego, ocena kryteriów decydujących o przyznaniu oraz wysokości zadośćuczynienia zależy od okoliczności konkretnej sprawy. Natężenie doznanych krzywd jest przy tym zależne od indywidualnych cech poszkodowanego.
Kiedy przyznawane jest odszkodowanie?
Odszkodowanie przyznawane jest w sytuacji, gdy szkoda, jakiej doświadczył poszkodowany, wynika ze zdarzenia, z którym związane jest powstanie odpowiedzialności odszkodowawczej, czyli
- niewykonania zobowiązania,
- nienależytego wykonania zobowiązania,
- czynu niedozwolonego.
Między szkodą doznaną przez poszkodowanego a zdarzeniem, które ją wywołało, musi występować wyraźny związek przyczynowo-skutkowy.
Różnice między zadośćuczynieniem i odszkodowaniem
Podstawową różnicą między zadośćuczynieniem a odszkodowaniem jest to, kiedy świadczenia te są przyznawane. Zadośćuczynienie należne jest za krzywdy niematerialne, a więc szkody na osobie. Odszkodowanie stanowi z kolei rekompensatę za szkody materialne poniesione przez pokrzywdzonego. Oznacza to równocześnie, że w wypadku odszkodowania łatwo da się wyliczyć wartość szkody i ustalić wysokość świadczenia. Ustalenie wysokości zadośćuczynienia nastręcza znacznie większych trudności.
Doradca prawny online
Osoby prawne i fizyczne ubiegające się o zadośćuczynienie lub odszkodowanie z powodu odniesionych szkód zachęcane są do skorzystania z usług doradcy prawnego online, oferowanych przez prawników z Kancelarii Adwokackiej Wegner Kostka. Kancelaria specjalizuje się w prawie gospodarczym, farmaceutycznym i medycznym, a także prawie nowych technologii. Zatrudniani w niej doświadczeni adwokaci zawsze starannie dobierają właściwą drogę prawną i dokładają wszelkich starań, by doprowadzić do rozstrzygnięcia sprawy jak najbardziej korzystnego dla klienta. Do skorzystania z usług doradcy prawnego online z Kancelarii Adwokackiej Wegner Kostka zachęcani są także lekarze i inni przedstawiciele zawodów medycznych.